3 Бардыгы /

Орозо — ислам дининин беш парзынын үчүнчүсү болуп саналат. Рамазан айында орозо кармоо — мусулмандардын парзы болуп эсептелинет. Рамазан айы мусулмандар үчүн эң ыйык жана куттуу айлардын бири. Ислам ушул айда туулган, дүйнө жүзүн нурга бөлөгөн ыйык китебибиз Курани-Карим да так ушул айда түшө баштаган. Миң айдан да куттуу болгон Кадыр түн кечеси да ушул айдын ичинде камтылган. Рамазан айы жана анын пайдалары тууралуу кененирээк Жалал-Абад облусунун казысы Нематулла Жээнбеков ажы менен маектештик.

– Орозо деген эмне? Анын мааниси, философиясы эмнеде?

– Орозо — бул өзүн тыюу дегенди түшүндүрөт. Рамазан айында пенде таң аткандан күн батканга чейин тамак-аштан, суусундуктан, жеп ичмектен жана жыныстык алакадан өзүн тыят. Ошону менен бирге Рамазан айында адам такыбалыкты кармаш керек. Такыбалык менен орозо кармаган учурда адам тилин, көзүн, кулагын, кол-бутун туура эмес нерселерден кошо тыюу болуп эсептелинет. Негизгиси адам Рамазан айында өзгөрүлүп адебин, кулк-мүнөзүн оңдоп Аллах-Таалага жакын болуп, туура эмес кылган иштери үчүн Аллах-Тааладан, кимдир бирөөлөрдүн көңүлүн ооруткан болсо, алардан кечирим суроо керек.

Негизи Ислам дининде 5 түркүк бар. Анын эң алгачкысы Аллах-Тааланын жалгыздыгын билүү, беш убак намаз окуу, зекет берүү, Рамазан айында 30 күндүк орозо кармоо болуп саналат.

-Орозонун тарыхына, кереметтерине да токтоло кетсеңиз?

– Пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в. Меккеден Мадина шаарына хижрад кылып көчүп баргандан бир жарым жылдан кийин орозо кармоо пайгамбарыбыз Мухаммад с. а.в. үммөтүнө парз болгон.

Орозонун философиялык мааниси -жакырчылыкта жашап, ачкалыкта калган адамдардын жашоосун ар бир инсан жон териси менен сезип өткөрүү, алардын жашоосун жакындан билүү болуп эсептелет. Рамазам айында пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в. өзгөчө берешен болуп кетээр эле. Демек биз да пайгамбарыбыздын кылганын улап, жакындарыбызга убакыт бөлүп, адамдардан кабар алып, бир туугандык мамиле кылуубуз абзел.

-Орозо адамдын денесине жана жан дүйнөсүнө кандай таасир этет?

– Орозонун адам баласынын физикалык дене-мүчөсүнө алып келе турган пайдасы анын ички органдарын тазалоо. Анткени адам бир жыл бою тамактанып, анын негизинде пайда болгон организмдеги таш, туз, шлактардан ачка болуу тазалайт. Мындан сырткары орозо кармоо – бул руханий азык болуп эсептелинет. Адам баласы Рамазан айында Аллах-Тааладан коркуп такыба, адептүү, берешен, кайрымдуу болуусу менен руханий азык алат. Рамазан айында пенде Аллах-Таалага жакын болгон учурун орозонун руханий таасири десек болот.

– Рамазан айында миң айдан артык Кадыр түн бар. 84 жылда жетпеген нерсени бир түндө алуу мүмкүнчүлүгү бар. Буга кененирээк токтоло кетсеңиз?

-Рамазан айында Аллах-Тааладан Жабрейил алейхисалам аркылуу пайгамбарыбызга жөнөтүлгөн Куран түшө баштаган. Кийинки учурларда пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в. 9 ирет орозо туткан. Рамазан айларында  Жабрейил алейхисалам келип пайгамбарыбыздын кулагына Куранды окуп берип, пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в. ага кайра окуп өткөзүп, тагыраагы экөө ошол Курандын үстүндө сабак жүргүзөөр эле. Рамазан айынын эң берекелүү болуусунун себеби Кадыр кечеси. Кадыр кечесиндеги ибадаттардын негизинде биз ээ болгон, биз тапкан соопторубуз 84 жыл ибаадат кылган менен барабар болуп эсептелет. Мына ушул Кадыр кечесинин улуктугу Аллах-Тааланын түздөн-түз рахмат нурлары жаап, Жабрейил алейхисалам баш болгон бир нече периштелер жерге түшүп, таң атканга чейин Аллах-Тааланын тынчтыгын, берекесин, рахматын жаадырган болуп эсептелет. Мына ушул Рамазан айындагы Кадыр кечеде кимдир бирөө Аллах-Таалага сыйынып, ибаадат кылып олтурган болсо, опол тоодой сооптордун баарына эгедер болот.

-Намаз мусулман үчүн канчалык маанилүү?

-Исламда намаздын орду Аллах-Тааланын жалгыздыгына ыйман келтиргенден кийин эле эркек балдарга 12, кыз балдарга 9 жаштан балагатка жеткен болуп эсептелинип, 5 убак намаз окуу парз болот. Аруулукту, тазалыкты, тынчтыкты тартуулаган ислам дини эки жаш баш кошкондо нике менен адалдап үй-бүлө курат. Нике менен төрөлгөн балдарга эң алгач кулагына азан айтуу менен бул жарык дүйнө менен таанышат. Андан 7 күн өткөн соң ата-эне Аллах-Таалага перзент бергендигине шүгүр кылып акыйка ткөрүшөт. Бала балагатка жетип, дүйнө таанымы өскөндө инсаниятка намаз окуу парз болот.

Намаз — бул инсан менен Аллах-Тааланын ортосундагы негизги байланыш. Намаз окуу менен адам баласы өзүн контролдоп, жаман жолго барбай, бул жашоодо Аллах-Таала көрсөткөн эреже менен жашоосу, анын акыретте бейиштик болушуна намаз шарт түзөт.

-Ислам дининде аялдардын орду кандай?

-Ислам дини келгенге чейин аялдардын укугу өтө тебеленип, оор зомбулуктарда болуп келген. Кыздарды тирүүлөй көмгөн учурлар болгон. Качан ислам дини келгенде аялдардын укугу корголуп калган. Бул кыяматка чейин ушундай болот. Пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в. “Бейиш эненин таман алдында”- деп айтуусу менен эле энелердин ушунчалык даражасын жогору көтөргөн. Мындан сырткары пайгамбарыбыз “Кимде ким 3 кызды жакшы тарбиялап өстүрсө же эки, макул бир кызды тарбиялап өстүрсө, аларга бейиш ”- деген. Энелерди ислам дини ушунчалык камкордукка алган. Аялзатынын бактылуулугу, даражасынын бийиктиги, укугунун корголгону ушул ислам дининен табылат.

“Ислам”- деген Аллах-Таала тарабынан инсаниятка жөнөтүлгөн дин. Дин — бул Аллах-Тааланын көрсөткөн хидаят туура жолу. Ал эми ошол хидаят жолундагы эрежелерди так сактоо – бул шарият болуп эсептелинет.  Демек, биз ислам динин карманган соң Аллах-Тааланын көрсөткөн түз жолу менен басуубуз керек. Ошондо гана аялдардын укугун, милдетин, эркектин урмат-сыйын, алардын милдеттерин да так билебиз. Мусулманчылыкта аялдардын урмат-сыйы дайыма төбөбүздө десек жаңылышпайм.

Маектешкен: Нургүл АБДЫЛДАЕВА, “Аймак”