1,797 Бардыгы /

Бул оору уулануунун өтө оор түрүнө кирет. Оору козгогуч ботулин таякчалары.

Азыркы учурда бул оорунун келип чыгуу себептери жана кантип күрөшүүнүн  жолдору изилденип табылган. Бул оорунун козгогучу жылуу кандуулардын, адамдын, балыктын, кемирүүчүлөрдүн, канаттуулардын ичегисинде жана топуракта көлмөлөрдө кездешет. Спора түрүндөгү анаэроп болуп саналат. Ботулин таякчаларынын 6 түрү бар, бизде үч түрү кездешет. А, В, Е эң  уулу деп А түрү  саналат. Сырткы чөйрөдө споралар аябай туруктуу болушат. Ар биринин сывороткалары иштелип чыккан. Жогорку концентрациядагы аш тузда 8%, кум шекерде 55% өсүүсү токтоп турат. Ачык чөйрөдө pH 4-5 жана төмөн болгондо ботулин бактериялары токсин бөлүп чыгарбайт. Бул касиет консерваларды даярдоодо колдонулат. Токсин болуп чыгарууда оптималдуу шарт 25-30⁰ С, жогорку t 37⁰ С  ыңгайлуу шарт түзөт. Ал эми төмөнкү t-15-20⁰ С микроптор жайырак көбөйөт. Ал эми 4⁰ С көбөйүүсү толук токтойт. Эң уулу козгогучу бул доза 100мг/1кг масса ткла адамдын өмүрүн алып кете алат. Үй шартында даярдалган консервалар айрыкча козу карын, жашылчалар жана эт туздалган балык азыктары, сүрсүгөн балык, ооруну пайда кылууда шарт тузүшөт. Бул ууланунун орто түрү 60-70% өлүмгө дуушар кылышат. Инкубациялык мезгили 12-24 саат, өтө курч учур 2 саатка созулат.

Оорунун  алгачкы белгилери алсыздык, дене бой оорлошот, башы ооруйт, баш айланып кускуну келтирет, көзү жакшы ачылбай, тамагы ооруп жутуна албай калат. Оору 4 күндөн 8 күнгө чейин, кээде айга созулат. Эң эффективдүү дары ботулизмге каршы сыворотка ППС болуп саналат. Өз убагында колдонсо өлүмдөн сактап калат. Ботулизмдин алдын алуу үчүн тамак-аш өнөр жайларында санитардык  техникалык эрежелерди туура сактоо керек. Даярдалган консерваларды 1000⁰ С t да стерилизациядан өткөргөндө ботулин таякчалары күйүп жок болуп адам өмүрүнө коркунуч туудурбайт. Лабораториялык изилдөөдөн өткөрүлгөн продукцияларды сатып алууну, үй шартында терметикалык капкактуу идиштерге  даярдаган эт, балык, козу карындан жасалган продукцияларды сунуштайбыз.

Жогорудагы оорулардын белгилери байкалса тезинен дарыгерге кайрылуу керек.

  Буажар АБДАЛОВА, Базар-Коргон РОААжМСЭКБнун

башкы дарыгери

О