789 Бардыгы /

зия өнүктүрүү банкы (АӨБ) акы төлөнүүчү Душанбе-Хожент жолу курулгандан кийин Тажикстанда товар жүгүртүү 19 пайызга төмөндөдү деп эсептейт. Иликтөөдө бул чакан бизнес өкүлдөрүнүн товар ташуудагы чыгымдары көбөйгөнү менен байланыштуу экени айтылат.

Душанбе-Чанак автожолунун реконструкциясы 2010-жылы аяктаган. Бул үчүн Кытай 20 жылдык мөөнөткө 2 пайыздык үстөгү менен 281 миллион доллар насыя берген. Душанбе-Чанак жолун күн сайын миңдеген киши колдонот. Альтернативдүү каттам жок. Трассаны оффшордо катталган IRS (Innovative Road Solutions) компаниясы көзөмөлдөйт.

Жолду кытайлык компания курган. Трассанын жалпы узундугу 354 чакырым, анда жалпысынан 39 көпүрө жана үч өтмөк бар.

Азия өнүктүрүү банкынын иликтөөсүнө караганда, башында жеңил унаалар үчүн ар бир чакырымга 4 центтин тегерегиндеги, жүк ташуучу унааларга 4 долларга чейинки баа белгиленген. Бул тарифке ылайык, жеңил автоунаа ээлери жолду пайдаланганы үчүн болжол менен 11 доллар, жүк ташуучу унаалар 100 долларга чейин төлөшү керек болгон. Бирок 2020-жылы февралда улуттук валютанын долларга карата курсу төмөндөгөнүнө байланыштуу ушундай эле аралык үчүн жеңил автоунаалар 7 доллар же болжол менен ар бир чакырымына 2 центтен төлөп жатышат.

Банктын адистери жеке компания өлкөдөгү маанилүү транспорттук артерияны колдонууда монополиялык укукка ээ болуп, мамлекеттик сектор чыгымга учурап жатканын Душанбе-Чанак долбоорунун мисалында көрүүгө боло турганын белгилешкен. АӨБ келечекте мындай кесепеттерден качуу үчүн чечим кабыл алуу жараяны максималдуу түрдө ачык болушун сунуштайт.

Тажикстан бийлиги азыркыга чейин IRS компаниясынын чыныгы ээлеринин атын ачыкка чыгара элек. Парламентте келишимди ратификациялоо жабык эшик артында өткөн. Ар бир депутат документтин купуялуулугун сактоо жөнүндө тилкат жазып берген.

2010-жылы «Немис толкуну» радиостанциясы Innovative Road Solutions Виржиния аралдарында Эмомали Рахмондун кызы Озода Рахмондун күйөөсү Жамолиддин Нуралиевдин наамына катталганын кабарлаган. Жамолиддин Нуралиев ушул тапта Тажикстандын Улуттук банкынын төрагасынын биринчи орун басары кызматын аркалайт. Ал IRS компаниясына тиешеси бар экенин четке кагып келет.

WWW